Ανανίας

I

Όνομα διαφόρων ιερωμένων και θεολόγων.

1. Αρχιεπίσκοπος Σιναίου (1661-70). Κατέφυγε στον πάπα της Ρώμης, όταν δεν κατάφερε να ανεξαρτητοποιηθεί από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων στον οποίο υπαγόταν. Καθαιρέθηκε για τον λόγο αυτό το 1670.

2. Α. Α’. Αρχιεπίσκοπος Τραπεζούντας (1722-36). O Α. Α’ διαδέχτηκε τον Παΐσιο στον αρχιεπισκοπικό θρόνο.

3. Α. B’. Αρχιεπίσκοπος Τραπεζούντας (1736-64). Διαδέχτηκε τον Α. Α’ στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Νωρίτερα ήταν ιερομόναχος στη μονή Περιστερεώτα. Διακρίθηκε για τη συμβολή του στην ανάπτυξη της παιδείας στη χώρα του.

4. Καθηγητής της Πατριαρχικής Ακαδημίας (1752-70). Γνωστός και ως Αντιπάριος από τον τόπο καταγωγής του (Αντίπαρος). Ήταν ονομαστός διδάσκαλος της Πατριαρχικής Ακαδημίας και έγινε γνωστός από το μεγάλο σύγγραμμά του Σπλάγχνον γραμματικής ή περί μορίων.

5. Μητροπολίτης Λακεδαίμονας (1750-64). Γεννήθηκε στη Δημητσάνα, στις αρχές του 18ου αι. Φοίτησε στη σχολή της γενέτειράς του, στην οποία έγινε αργότερα επίσκοπος. Ως μητροπολίτης Λακεδαίμονας, διατήρησε και την επισκοπή Δημητσάνας. Υπήρξε πρόεδρος των προεστών της Πελοποννήσου και, σε συνεργασία με τους προεστούς Γιαννάκη Κρεββατά, Παν. Ζαΐμη και Παν. Μπενάκη, βοηθούσε με κάθε τρόπο τους αρματολούς, σε οποιαδήποτε περίσταση. Συνδεόταν επίσης με οικογένειες αρματολών, και ιδιαίτερα με τους Κολοκοτρωναίους. H δύναμή του ξεπερνούσε τα όρια της Πελοποννήσου· είχε φίλους στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και στα πατριαρχεία Ιεροσολύμων και Αλεξανδρείας και για τον λόγο αυτό ήταν σεβαστός όχι μόνο στους ομοεθνείς του αλλά και στους Τούρκους. Μυήθηκε στο προετοιμαζόμενο κίνημα του Ορλόφ από τον Κύριλλο Ε’ και, όταν o φίλος του Ορλόφ Παπάζωλης κατέβηκε στην Πελοπόννησο για να προετοιμάσει την εξέγερση, ο Α. συμμετείχε μαζί με τον Μπενάκη, τον Άνθιμο Καράκαλο, τον Νεόφυτο Δεληγιάννη και άλλους στη συνέλευση της Καλαμάτας, όπου καταρτίστηκε και το συνυποσχετικό των Πελοποννησίων, το οποίο μετέφερε στη Μεγάλη Αικατερίνη ο Παπάζωλης έναν χρόνο αργότερα. Μετά την αναχώρηση του τελευταίου, ο Α. συνεννοήθηκε με τους καπετάνιους του Μοριά και τους προύχοντες της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών για τη μεθόδευση του Αγώνα, ενώ ο ίδιος ίδρυσε στη Δημητσάνα δύο πυριτιδόμυλους. H κίνηση όμως προδόθηκε στους Τούρκους και ο Α. συνελήφθη και εκτελέστηκε, ενώ η περιουσία του δημεύτηκε. Ο Α. δέχτηκε να θυσιαστεί μόνο αυτός και εναντιώθηκε σε όσους πρότειναν ένοπλη αντίσταση, για να μη γίνει κατανοητή από τους Τούρκους η έκταση του κινήματος.

II

Όνομα διαφόρων βιβλικών προσώπων και μαρτύρων της εκκλησίας.

1. Ιερέας κατά την εποχή του Νεμία, ο οποίος έλαβε μέρος στην ανοικοδόμηση των τειχών της Ιερουσαλήμ. Ήταν από τους κατασκευαστές των ιερών μύρων.

2. Πατέρας του Αζαρία. Με το όνομά του συνόδευσε o άγγελος Ραφαήλ τον Τωβία στην πορεία του προς την πόλη Ράγαι ή Ράγα της Μηδίας.

3. Ένας από τους συντρόφους του Δανιήλ (7ος αι. π.Χ.). Μαζί με τους Αζαρία και Μισαήλ, οι τρεις παίδες οι εν καμίνω. Κατάγονταν από την Ιερουσαλήμ και ήταν γιοι του Εζεκία και της Καλλιγόνης. Όταν ο Ναβουχοδονόσορ κατέλαβε την Ιερουσαλήμ, αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν στη Βαβυλώνα. Εκεί τοποθετήθηκαν στην υπηρεσία του Ναβουχοδονόσορ, μαζί με τον φίλο τους Δανιήλ, και μετονομάστηκαν σε Σεδράχ, Αβδεναγώ και Μισάχ αντίστοιχα. Παρά τις τιμές και τις ανέσεις τους, παρέμειναν όμως πιστοί στον Θεό των πατέρων τους και μοιράστηκαν τις κακουχίες των συμπατριωτών τους που είχαν αιχμαλωτιστεί μαζί τους. Επειδή αρνήθηκαν να προσκυνήσουν κάποια χρυσή εικόνα, όπως διέταξε o βασιλιάς, καταδικάστηκαν να καούν ζωντανοί, γι’ αυτό ρίχτηκαν στο καμίνι (Δανιήλ, Γ’ 23). Τότε απηύθυναν προσευχή στον Θεό, η οποία ονομάστηκε Προσευχή Αζαρίου και ύμνος των Τριών (Δανιήλ, Γ’) η οποία τους έσωσε από τις φλόγες. Για την πίστη και το υψηλό τους φρόνημα η Ανατ. Ορθόδοξη Εκκλησία τους ανακήρυξε αγίους. Ο ύμνος τους ψάλλεται στον όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου. H μνήμη τους τιμάται στις 17 Δεκεμβρίου.

4. Σύζυγος της Σαπφείρας, από τους πρώτους χριστιανούς στα Ιεροσόλυμα (1ος αι. μ.Χ.). Όπως αναφέρεται, επειδή είπε ψέματα στον Απόστολο Πέτρο σχετικά με την τιμή ενός κτήματος που είχε πουλήσει, τιμωρήθηκε αυστηρά, μαζί με τη γυναίκα του, από τον Θεό. Πέθαναν και οι δύο ξαφνικά, την ώρα που ο Απόστολος Πέτρος τους επιτιμούσε για το ψέμα τους.

5. Εβραίος χριστιανός από τη Δαμασκό (1ος αι. μ.Χ.). Μετά από εντολή του Θεού, τον οποίο οραματίστηκε, πήγε στο σπίτι του Σαύλου στον οποίο ξανάδωσε την όραση, βαφτίζοντάς τον συγχρόνως χριστιανό. Κατά την Ανατ. Ορθόδοξη Εκκλησία, έγινε ο πρώτος επίσκοπος Δαμασκού και πέθανε με μαρτυρικό τρόπο. H μνήμη του γιορτάζεται την 1η Οκτωβρίου.

6. Αρχιερέας των Ιουδαίων (47-59 μ.Χ.). Ήταν γιος του Νεβεδαίου (Ιωνάθαν) και καταγόταν από την αρχιερατική οικογένεια του Άννα. Έμεινε στην ιστορία για τον πλούτο και τη βιαιότητά του. Συμμετείχε στο ανώτατο συνέδριο που είχε συγκαλέσει ο Ρωμαίος χιλίαρχος Κλαύδιος Λυσίας για να δικάσει τον Απόστολο Παύλο, εναντίον του οποίου ο Α. χειροδίκησε κατά τη διάρκεια της απολογίας του. Τον Παύλο κατηγόρησε o Α. και στον επίτροπο της Ιουδαίας Φήλικα, μετά την αποστολή του Αποστόλου στην Καισάρεια της Παλαιστίνης όπου και φυλακίστηκε για δύο χρόνια. Ο Α. δολοφονήθηκε το 66 ή 67, στην αρχή της εξέγερσης των Ιουδαίων εναντίον των Ρωμαίων.

7. Α. ο Πέρσης, από τα Άρβηλα. Είναι άγνωστο πότε μαρτύρησε. H μνήμη του γιορτάζεται την 1η Δεκεμβρίου, μαζί με τη μνήμη και άλλου A., αρχιεπισκόπου της Εφέσου.

8. A. ο Πρεσβύτερος. Μαρτύρησε στη Φοινίκη γύρω στο 303, την εποχή του Διοκλητιανού. Μετά από πολλά βασανιστήρια τον πέταξαν στη θάλασσα μαζί με τον δεσμοφύλακά του και άλλους επτά στρατιώτες, τους οποίους είχε προσηλυτίσει στον χριστιανισμό. H μνήμη του γιορτάζεται στις 26 Ιανουαρίου.

9. Μάρτυρας ο οποίος θανατώθηκε με αποκεφαλισμό. H μνήμη του γιορτάζεται στις 9 Ιουνίου.

III

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Εβραίος στρατιωτικός, γιος του αρχιερέα Ονίου του Δ’. Διακρίθηκε ως στρατηγός της Κλεοπάτρας Γ’, στον πόλεμο εναντίον του γιου της, Πτολεμαίου H’. Ο Α. έπεισε τότε την Κλεοπάτρα να συμμαχήσει με τον ηγεμόνα των Ιουδαίων Αλέξανδρο Ιανναίο.

2. Αρμένιος λόγιος (7ος αι. μ.Χ.). Καταγόταν από την πόλη Σιράκ και γι’ αυτό ονομαζόταν και Σιρακηνός ή Σιρακούνιος. Σύγχρονος και φίλος του Έλληνα λόγιου Ελεάζαρου, πήγε με συμβουλή του τελευταίου στην πόλη Μελιτηνή (Μαλάτια) της Αρμενίας, όπου μαθήτευσε κοντά στον Χριστόδουλο. Από εκεί ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη για να συνεχίσει τις σπουδές του, αλλά έφυγε και γύρισε στην Τραπεζούντα, όπου έγινε ένας από τους σπουδαιότερους μαθητές του διάσημου Τυχικού. Κοντά σε αυτόν σπούδασε μαθηματικά, γεωγραφία και αστρονομία. Αργότερα γύρισε στην πατρίδα του, όπου ίδρυσε αξιόλογη σχολή.